Windows ve Linux İşletim Sistemlerinin Karşılaştırılması

 

İşletim sistemleri, bilgisayarların temel yapı taşlarıdır ve kullanıcıların donanım ile etkileşim kurmasını sağlar. Günümüzde en yaygın kullanılan iki işletim sistemi, Windows ve Linux'tur. MacOS donanım gerektirdiği için (yani macOS için bir Macbook bilgisayar almanız gerekir) kullanım oranı çok düşüktür. Windows ve Linux her ikisi de kendine özgü avantajlar ve dezavantajlar sunar. Bu yazıda, her ne kadar benim tercihim Linuz olsa da objektif olmak açısından Windows ve Linux'u çeşitli açılardan karşılaştırarak hangisinin sizin için daha uygun olabileceğini inceleyeceğiz.

1. Kullanıcı Dostluğu

Windows:
- Windows, özellikle son kullanıcılar için tasarlanmıştır. Grafiksel kullanıcı arayüzü (GUI) oldukça sezgiseldir ve yeni başlayanlar için kolay öğrenilebilir.
- Kurulumu ve kullanımı basittir. Sürücüler genellikle otomatik olarak yüklenir ve donanım uyumluluğu yüksektir.
- Microsoft Office gibi popüler yazılımlar Windows üzerinde sorunsuz çalışır.

Linux:
- Linux, özellikle komut satırı arayüzü (CLI) ile öne çıkar. Ancak, Ubuntu, Linux Mint, Fedora  gibi dağıtımlar (distro) kullanıcı dostu GUI'ler sunar.
- Yeni başlayanlar için öğrenme eğrisi daha dik olabilir, ancak temel bilgiler edindikten sonra kullanımı oldukça esnektir.
- Bazı donanımlar için sürücü desteği sınırlı olabilir, ancak açık kaynak topluluğu bu sorunları çözmek için sürekli çalışır. Tecrübele söyleyebilrim ki doanım uyumluluğu Windows'tan çok daha iyidir. 

2. Performans ve Kaynak Kullanımı

Windows:
- Windows, özellikle yeni sürümlerde, daha fazla sistem kaynağı tüketme eğilimindedir. Örneğin, Windows 10 ve 11, düşük donanımlı bilgisayarlarda yavaş çalışabilir. Windows sürümü yükseldikçe daha iy donanımlı bilgisayarlara ihtiyaç duyarsınız. Mesela günümüzde kullanıcıların sahip olduğu bir çok bilgisayar Windows 11 ile uymlu değildir.
- Arka planda çalışan birçok işlem ve hizmet, sistem kaynaklarını kullanır.

Linux:
- Linux, düşük donanımlı bilgisayarlarda bile yüksek performans sunar. Hafif dağıtımlar (örneğin, Lubuntu, Xubuntu), eski bilgisayarlarda bile sorunsuz çalışabilir.
- Kaynak kullanımı daha verimlidir ve arka planda çalışan gereksiz işlemler daha azdır.

3. Güvenlik

Windows:
- Windows, dünya çapında en yaygın kullanılan işletim sistemi olduğu için siber saldırıların ana hedefidir.
- Microsoft, düzenli güvenlik güncellemeleri yayınlar, ancak kullanıcıların antivirüs yazılımları kullanması önerilir.

Linux:
- Linux, açık kaynak kodlu olduğu için güvenlik açıkları hızlı bir şekilde tespit edilir ve kapatılır.
- Kullanıcı izinleri ve dosya sistemi yapısı, virüs ve kötü amaçlı yazılımlara karşı daha güvenlidir.
- Linux, özellikle sunucu ortamlarında güvenilir bir seçenektir.

4. Yazılım ve Uyumluluk

Windows:
- Windows, ticari yazılımlar için en geniş desteği sunar. Özellikle oyunlar, Adobe ürünleri ve Microsoft Office gibi popüler yazılımlar Windows üzerinde çalışır.
- Oyun oyuncuları için Windows, DirectX desteği nedeniyle tercih edilir.

Linux:
- Linux, açık kaynak yazılımlar ve ücretsiz alternatiflerle doludur. Örneğin, LibreOffice, Microsoft Office'e ücretsiz bir alternatiftir.
- Oyun desteği son yıllarda artmış olsa da, genellikle oyunlar için Windows hala daha iyi bir seçenektir.
- Wine gibi araçlarla bazı Windows yazılımları Linux üzerinde çalıştırılabilir.

5. Özelleştirme ve Esneklik

Windows:
- Windows, özelleştirme açısından sınırlıdır. Kullanıcılar temalar ve bazı ayarları değiştirebilir, ancak sistemin çekirdek yapısına müdahale etmek zordur.

Linux:
- Linux, tamamen özelleştirilebilir bir işletim sistemidir. Kullanıcılar, masaüstü ortamı, çekirdek ve diğer bileşenleri değiştirebilir.
- Farklı dağıtımlar (Ubuntu, Fedora, Arch Linux gibi) farklı ihtiyaçlara hitap eder.

6. Maliyet

Windows:
- Windows, lisanslı bir işletim sistemidir. Yeni bir bilgisayar satın alırken genellikle lisans ücreti dahildir, ancak ayrıca satın almak pahalı olabilir.

Linux:
- Linux tamamen ücretsizdir. Açık kaynak kodlu olduğu için herhangi bir lisans ücreti ödemenize gerek yoktur.

7. Topluluk ve Destek

Windows:
- Microsoft, resmi destek ve geniş bir teknik dokümantasyon sunar. Ayrıca, çevrimiçi forumlar ve topluluklar da mevcuttur.

Linux:
- Linux, güçlü bir açık kaynak topluluğuna sahiptir. Forumlar, bloglar ve belgeler aracılığıyla ücretsiz destek alabilirsiniz. 

Sonuç

Windows ve Linux, farklı ihtiyaçlara hitap eden iki farklı işletim sistemidir. Windows, özellikle son kullanıcılar ve oyuncular için ideal bir seçenektir. Linux ise geliştiriciler, sistem yöneticileri ve düşük donanımlı bilgisayar kullanıcıları için daha uygundur. Ayrıca, açık kaynak ve özelleştirme seçenekleriyle Linux, teknoloji meraklıları için büyük bir esneklik sunar.

Hangi işletim sistemini seçeceğiniz, ihtiyaçlarınıza, teknik bilginize ve bütçenize bağlıdır. Her iki işletim sistemini de deneyerek kendi ihtiyaçlarınıza en uygun olanı bulabilirsiniz.

Bu karşılaştırma, Windows ve Linux'un temel farklarını anlamanıza yardımcı olacaktır. Hangisini seçerseniz seçin, her iki işletim sistemi de kendi alanında avantajlar sunar. 

Linux Dünyayı Nasıl Ele Geçirdi (Kimse Fark Etmeden)

 

Bunu okuyorsanız, muhtemelen Linux kullanıyorsunuz - farkında olsanız da olmasanız da-. Ziyaret ettiğiniz web sitesi? Bir Linux sunucusunda barındırılır. Android telefonunuz mu? Linux çekirdeğinden güç alıyor. Uçak içi eğlence sistemleri ve akıllı TV'ler ve Wi-Fi yönlendiricileri gibi günlük cihazlar bile Linux ile çalışır.

Her yerde bulunmasına rağmen, birçok insan 1991’de bir hobi projesi olarak başlayan bir işletim sistemine ne kadar güvendiklerinin farkında değildir. Windows veya macOS'un aksine, Linux sessizce modern teknolojinin omurgası haline geldi. Açık kaynaklı, esnek ve güvenilir doğası, küresel açık kaynaklı topluluğun gücüyle birleştiğinde, hiç tantanası olmadan teknolojiyi değiştiren şeydir Linux.

Mütevazı Başlangıçlar: Bir Öğrencinin Projesi Nasıl Küresel Güç Oldu?

Linux, değiştirebileceği ve geliştirebileceği ücretsiz bir işletim sistemi isteyen Finlandiyalı bir bilgisayar bilimi öğrencisi olan Linus Torvalds tarafından kişisel bir proje olarak başladı. O zamanlar, UNIX tabanlı sistemler güçlü ama pahalı ve kısıtlayıcıydı, tipik olarak sadece büyük bütçeleri olan büyük kurumlarda erişilebilirdi. 1970lerde geliştirilen UNIX, birçok akademik ve kurumsal sistemin temeliydi, ancak lisanslı ve maliyetliydi.

Torvalds, GNU Genel Kamu Lisansı (GPL) kapsamında Linux'u yayınladı ve herkesin özgürce kullanmasına, değiştirmesine ve dağıtmasına izin verdi. Bu karar, Linux’u işbirlikçi bir çabaya dönüştürdü ve dünyanın her yerinden geliştiriciler büyümesine katkıda bulundu. Küçük bir proje olarak başlayan şey, o zamandan beri akıllı telefonlardan süper bilgisayarlara kadar her şeye güç veren sağlam bir işletim sistemine dönüştü.

Sunucuların Devralınması: Linux Neden İnternet'i Çalıştırıyor?

Gitnux.org'un araştırmasına göre, dünyanın en iyi bir milyon web sunucusunun %96'sından fazlası Linux'ta çalışıyor. Google, Facebook ve Amazon gibi devler, veri merkezleri için Linux tabanlı altyapıya bağımlıdır. Dünyanın en büyük video paylaşım platformu olan YouTube bile, her saniye yüklenen muazzam miktarda veriyi yönetmek için Linux tabanlı bir backend(*) üzerinde çalışıyor.

Bu hakimiyetin nedenleri basittir: istikrar, güvenlik ve maliyet verimliliği. Maliyetli lisans gerektiren Windows Server'ın aksine, Linux ücretsiz ve son derece özelleştirilebilir. Hafif doğası ve büyük miktarda trafiği minimum kesinti ile idare etme yeteneği, web hizmetlerine, bulut platformlarına ve kurumsal çözümlere ev sahipliği yapmak için tercih edilen seçimdir.

Ama Linux sadece teknoloji devleri için değildir. Küçük geliştiriciler ve meraklılar kendi sunucularını, web sitelerini ve uygulamalarını çalıştırmaları için Linux tercih eder. Linux açık kaynaklı olduğundan, herkes pahalı yazılım ücretlerinin yükü olmadan kişisel bir bilgisayarda veya düşük maliyetli bir bulut örneğinde bir web sunucusu kurabilir. İster bir portföy web sitesine, bir geliştirici test uygulamalarına veya bir blog çalıştıran bir içerik oluşturucu barındıran bir öğrenci olun, Linux çevrimiçi projeleri verimli bir şekilde yönetmek için gereken esnekliği ve performansı sağlar.

Ubuntu Server, Debian ve AlmaLinux gibi dağıtımlar, kullanıcıların tam kontrolle hizmet oluşturmasını ve dağıtmasını sağlayan, kendi kendine barındırılan platformlar için hafif, güvenilir seçenekler sunar. Birçoğu Linux için özel olarak tasarlanmış Apache, Nginx ve Docker gibi araçlar, bireylerin web sunucularını çalıştırmalarını, uygulama oluşturmalarını ve lisanslı yazılımlara güvenmeden yeni fikirlerle denemelerini her zamankinden daha kolay hale getirir.

Mobil Devrim: Linux Nasıl Android'in Kalbi Oldu?

Hiç Linux masaüstü kullanmamış olsanız bile, neredeyse kesinlikle Linux tabanlı bir cihaza sahipsiniz - istatistiksel olarak konuşursak, olasılıklar ezici bir şekilde lehtedir. Dünyanın en popüler mobil işletim sistemi olan Android, Linux çekirdeğinin değiştirilmiş bir sürümü üzerine kurulmuştur.

Dünya çapında 3 milyardan fazla aktif Android cihaz vardır. Google, esnekliği ve açık kaynaklı doğası nedeniyle Android için Linux'u seçti ve bu da çok çeşitli cihazlarda adaptasyona izin veriyor. 2008'deki lansmanından bu yana Android, dünya çapında akıllı telefonların% 70'inden fazlasına güç veren baskın mobil işletim sistemi haline geldi.

Linux olmadan, bildiğimiz modern akıllı telefon manzarası mevcut olmazdı. Uygulama geliştirmeden mobil güvenliğe kadar, Linux'un etkisi masaüstünün çok ötesine uzanır ve milyarlarca insanın her gün güvendiği teknolojiyi şekillendirir.

Gömülü Sistemlerin ve IoT'nin Görünmez Gücü: Günlük Cihazlarda Linux

Linux ayrıca sayısız günlük cihaza güç veriyor. Akıllı TV'ler, Wi-Fi yönlendiricileri, akıllı saatler ve hatta bazı buzdolapları Linux tabanlı işletim sistemlerini çalıştırır. Nesnelerin İnterneti (IoT), küçük ayak izi ve uyarlanabilirliği nedeniyle Linux'a büyük ölçüde bağlıdır. Evinizdeki sıcaklığı ayarlayan akıllı bir termostat veya markette bir kendin öde kasası (self-checkout kiosk) olsun, Linux genellikle her şeyin sorunsuz çalışmasını sağlayan görünmeyen bir güçtür.

Linux çalıştıran bir Raspberry Pi kullanarak bir ev otomasyon sistemi kurabilirsiniz. Akıllı lambaları, sıcaklık sensörlerini ve hatta otomatik bir kahve makinesini kontrol edebilirsiniz. Linux, her şeyi değiştirmeyi kolaylaştırmıştır.

Süperbilgisayarlar ve Bilimsel Atılımlar: İnovasyon Motoru

Linux, yüksek performanslı bilgi işlem dünyasına hakimdir. 2017'den bu yana, en iyi 500 süper bilgisayarın her biri Linux'ta çalışıyor. Bu makineler, iklim modelleme ve tıbbi araştırmalardan yapay zeka ve uzay araştırmalarına kadar her şey için çok önemlidir. Nedeni basittir: Linux, büyük hesaplamalı iş yüklerini optimize etmek için gereken performans ve özelleştirmeyi sunar.

Yapay Zeka (AI) çerçeveleri Linux'ta parlıyor ve bu da onu derin öğrenme (deep learning) ve makine  öğrenimi (machine learning) için rakipsiz bir tercih edilen yapıyor. Linux'un kaya gibi sağlam verimliliği ve kararlılığı nedeniyle büyük veri kümelerini ele almak ve karmaşık modelleri eğitmek kolay hale gelir.

Bulut Teknolojisinde Linux: Bilgisayar Teknolojisinin Geleceğine Güç Veriyor

Bulut (Cloud) teknolojisi, işletmelerin verileri nasıl depoladığını ve işlediğini değiştirdi ve Linux bu dönüşümün merkezinde yer alıyor. Amazon Web Services (AWS), Google Cloud ve Microsoft Azure gibi platformlar, Linux tabanlı sanal makinelere büyük ölçüde güveniyor.

Docker ve Kubernetes gibi teknolojilerin yükselişi – her ikisi de özellikle Linux için inşa edilmiş – Linux’un modern bilgi işlemdeki rolünü gerçekten güçlendirdi. Bu araçlar, işletmelerin uygulamalarını büyük ölçekte dağıtmalarını ve yönetmelerini çok daha basit hale getirerek çevik kalmalarına ve daha verimli olmalarına yardımcı olur.

Linux Neden Hala Masaüstü Bilgisayarlar İçin Bir Tercih Değil?

Diğer alanlardaki hakimiyetine rağmen, Linux kişisel masaüstü bilgisayarlarda yaygın olarak benimsenmek için mücadele ediyor. Ana engeller kullanıcı aşinalığı ve yazılım uyumluluğudur. Çoğu kişi Windows veya macOS'a alışkındır ve Linux'a geçmek biraz öğrenme gerektirir.

Ek olarak, Adobe Photoshop ve Microsoft Office gibi birçok popüler yazılım uygulaması, yerel Linux desteğine sahip değildir (GIMP ve LibreOffice gibi alternatifler mevcut olsa da). Bununla birlikte, Ubuntu, Fedora ve Linux Mint gibi modern Linux dağıtımları, kullanıcı dostu olma konusunda önemli adımlar attı. Wine ve Proton gibi geliştirilmiş arayüzler ve uyumluluk katmanları sayesinde Linux, günlük kullanıcılar için daha erişilebilir hale geliyor.

İlginç bir şekilde, Linux, tüketici pazarında, özellikle geliştiriciler, oyuncular ve gizlilik bilincine sahip kullanıcılar arasında yavaş yavaş ilgi kazanıyor. Steam gibi yenilikler ve oyun uyumluluğundaki gelişmelerle Linux, nihayet ana masaüstü bilgisayar pazarına giriyor.

Linux'un Geleceği: Yapay Zeka (AI) ve Diğer Teknolojiler

Linux sadece bugünün teknolojisini şekillendirmiyor; aynı zamanda geleceğin yolunu da açıyor. Yapay zeka (AI) ve makine öğrenimi (machine learning), verimlilikleri nedeniyle Linux tabanlı platformlara giderek daha fazla bağımlı hale geliyor. Yapay Zeka modelleri karmaşıklık içinde büyüdükçe, yüksek performanslı bilgi işlem ortamlarına duyulan ihtiyaç kritik hale gelir. Linux, araştırmacıların ve geliştiricilerin çalışmalarını daha verimli hale getirmelerine, Yapay Zeka programlarını geliştirmelerine ve ekstra kaynakları boşa harcamadan güçlü GPU'lar (Graphics Processing Unit) kullanmalarına yardımcı olur.

Edge computing (**), Linux'un büyük bir etki yarattığı başka bir alandır. Otonom araçlar, akıllı fabrikalar ve endüstriyel IoT sistemleri, minimum gecikme süresi ile gerçek zamanlı veri işleme gerektirir. Linux’un hafif doğası ve sağlam güvenliği, bu uygulamalar için ideal bir işletim sistemi haline getirir.

Şurası kesin ki Linux yeni nesil teknolojileri şekillendirmektedir. Açık kaynak topluluğu sürekli olarak sınırları zorlarken, Linux sadece bugünün dijital dünyasının omurgası değil, yarının teknolojik ilerlemelerinin temelidir.

Şimdi, bir hobi projesi olarak mütevazı başlangıcından bu yana 30 yıldan fazla bir süredir, Linux’un küresel bir fenomene büyümesi, teknoloji üzerindeki kalıcı etkisinin bir kanıtıdır.

(*) Backend, genellikle bir sunucu, bir uygulama ve bir veri tabanından oluşur.

(**) Türkçe'de nasıl ifade ediliyor bilmiyorum.

 

Linux Jargonu

Jargon, TDK Sözlüğüne göre "Aynı meslek veya topluluktaki insanların ortak dilden ayrı olarak kullandıkları özel dil veya söz dağarcığı" anlamına geliyor. Bizde Linux kullanıcıları olarak herhalde bu sözcüğü kullanabiliriz.

Bir Windows / macOS kullanıcısı veya bilgisayarlarda yeni olan biri olsanız da, Linux, tanıdık olmadığınız terimlerle karşılaştığınızda biraz kafa karıştırıcı gelir.

Linux için özel bir bir eğitim veya döküman olmadıkça, standart bir bilgisayar kitaplarında genellikle Linux'a özgü jargonla karşılaşmazsınız.

Bu nedenle, Linux’u hiç kullanmayan kullanıcıların çoğunluğu için, linux ile ilişkili terimler onlara yabancı gelecektir.

Bu yazıyla, Linux dünyasında daha iyi gezinmenize yardımcı olacak önemli jargonlardan bazılarını açıklamayı hedefliyorum.

1. Kernel

Donanımla etkileşime giren bir işletim sisteminin çekirdeği ve kontrolünü ele geçirmenize yardımcı olacak yazılım, bir çekirdektir.

Linux sadece bir çekirdektir. Linux için daha fazla ayrıntıyı açıklayan bir makalemiz var. Buradan o makaleye ulaşabilirsiniz.

Her işletim sistemi, Windows için Windows NT çekirdeği ve Apple'ın macOS'u için XNU çekirdeği gibi bir çekirdeğin üzerine inşa edilmiştir.

2. Dağıtım (Distro)

Bir distro (Türkçe'de dağıtım diyoruz.), bir Linux çekirdeğinin üzerine inşa edilmiş eksiksiz bir işletim sistemi paketidir.

100 den fazla Linux dağıtımı (distros) vardır. Her bir Linux dağıtımı  masaüstü ortamı (destop enviroment DE), paket yöneticisi, önceden yüklenmiş yazılım, kullanıcı arayüzü, Linux çekirdeği sürümü ve kullanım durumları açısından farklılık gösterebilir. Beğendiğiniz bu tür sistem bileşenlerinin kombinasyonu tercih ettiğiniz bir Linux dağıtımı mutlaka mevcuttur.

Bir Linux dağıtım örneklerinden bazıları Ubuntu, Fedora, Arch Linux ve Linux Mint'tir. Ayrıca, mevcut diğer dağıtımlara dayanan dağıtımlarda vardır. Örneğin, Linux Mint Ubuntu'ya dayanır ve Ubuntu Debian'a dayanmaktadır.

3. Çift Önyükleme (Dual Booting)

Tek bir bilgisayara iki işletim sisteminin kurulması tekniğine çift önyükleme (dual booting)  denir.

Bunlardan herhangi birini kullanmaya karar verebilirsiniz, iki Linux dağıtımı (mesela Fedora ve Linux Mint) veya bir Linux ve Windows işletim sisteminiz olabilir. Bilgisayarınız ilk açtığınızda bu işletim sistemlerinden birini tercih edip kullanabilirsiniz. macOS ve Linux aynı bilgisayarda dual booting olarak biraz zordur. Çünkü macOS donanım ile birlikte yani bir Mac bilgisayar ile birlikte gelir.

4. Grub

Grub (GRand Uified Bootloader), bilgisayarınızda yüklü işletim sistemlerini listeleyen önyükleme yöneticisi programıdır (veya önyükleme elemanıdır). Bazı istisnalar dışında en popüler Linux dağıtımlarında Grub vardır.

Bootlader, bilgisayarı başlattığınızda işletim sisteminin çekirdeğini (Kernel) yükleyen bir  programdır. Bunun sırasını özelleştirir ve ayrıca görünümünü bir dereceye kadar özelleştirebilirsiniz.

5. Masaüstü Ortamı (Desktop Enviroment)

Masaüstü ortamı, bilgisayar ile etkileşim kurmak için grafiksel bir kullanıcı arayüzü (Graphical User Interface- GUI) sağlayan  Linux dağıtımının bir bileşenidir.

Simgeler, alet çubuğu, duvar kağıdı, widget'lar ve daha fazlası gibi öğeleri içerir.

Benim en sevdiğim masaüstü ortamları arasında GNOME,  KDE Plasma, Cinnamon yer alıyor.

GNOME Masaüstü

KDE Plasma Masaüstü

Cinnamon Masaüstü

6. Görüntüleme Sunucusu (Display Server)

Görüntüleme sunucusu, grafik kullanıcı arayüzünü görmemizi sağlayan teknolojidir. O olmadan, etkileşimde bulunacak bir GUI'ye sahip olamayız.

Masaüstü ortamıyla aynı şey değildir. Aslında, bir masaüstü ortamı, işleri mümkün kılmak için altında bir görüntüleme sunucusu içerir.

X11 ve Wayland oturumlarını duymuş olabilirsiniz, bunlar mevcut ekran sunucuları türleridir. Bunlardan daha fazlası da vardır.

7. Görüntüleme Yöneticisi

Görüntüleme yöneticisi, masaüstü ortamında kullanıcıya giriş yetenekleri veren bir programdır.

Bazı popüler ekran yöneticileri GDM, LightDM ve SSDM'dir. 

8. GNOME Kabuğu (GNOME Shell)

GNOME masaüstü ortamında, pencereler arasında geçiş, bildirimler ve uygulamaların başlatılması gibi eylemleri yönetmekten sorumlu olan kullanıcı arayüzü bileşeni GNOME kabuğudur.  Davranışı özelleştirebilir.

9. Terminal Emülatörü(Terminal Emulator)

Terminal emülatörü, bilgisayarın işlemesi için komutlar yazmanıza izin veren metin tabanlı bir programdır. Bazıları buna komut satırı arayüzü olarak adlandırmayı bile tercih edebilir (tıpkı Windows'taki komut istemi gibi).

Varsayılan olarak, her Linux dağıtımı bir dizi yetenek içeren bir terminal emülatörü sunar. Ancak, daha fazla işlevsellik veya farklı bir görünüm  için ayrı bir tane kurmayı seçebilirsiniz.

Bazı -tabir caiz ise havalı- seçenekleri deneyebilirsiniz.

10. Sudo

Sudo, Linux'ta size geçici olarak yükseltilmiş ayrıcalıklar (veya yönetici ayrıcalıkları  yada kök ayrıcalıkları da diyebiliriz) veren bir komuttur.

Bir sistem değişikliği yapmak istediğinizde veya sadece bir sistem dosyasına erişmek istediğinizde kullanılır. Sudo bir komutta kullanıldığında kullanıcıdan şifreyi yazarak bilgisayarın yöneticileri olduklarını kanıtlamaları istenir.

Güvenlik amacıyla terminalde yazarken şifre görünür değildir.

11. Paket Yöneticisi (Package Manager)

Linux dağıtımınızdaki uygulamaları yüklemenize, yönetmenizi ve kaldırmanıza olanak tanıyan araç  paket yöneticisidir. Terminal merkezli veya grafiksel bir kullanıcı arayüzü (GUI) ile bir tane olabilir.

Örneğin, .deb dosyaları için APT paket yöneticisi terminal odaklıdır. Synaptic, GUI tabanlı bir araçtır.

Her Linux dağıtımı farklı bir paket yöneticisine sahiptir. Bununla birlikte, bazı paket yöneticileri ağırlıklı olarak Linux dağıtımlarının çoğunda bulunur. 

12. Yaşamın sonu (End of Life)

Yaşamın Sonu (EOL), bir yazılımın herhangi bir bakım veya güvenlik güncellemesi almasınının durdurulacağı belirli tarih / yıla işaret etmek için kullanılan bir terimdir. Bizim bağlamımızda, bu bir Linux dağıtımı olabilir. Ancak, her türlü yazılım için kullanılan bir terimdir. Örneğin, Ubuntu 24.04 LTS dağıtımı için Nisan 2029 yaşamın sonudur. Aynı şekilde  Windows 10 için 14 Ekim 2025 tarihinden itibaren Microsoft herhangi bir güvenlik güncellemesi ve destek vermeyecektir ve yaşamın sonudur.

13. Uzun Vadeli Destek (LTS) 

Bir sürüm döngüsü, bir yazılımın mevcut sürümün ömrünün sonunu işaretlerken yeni bir yükseltme almasını bekleyebileceğiniz dönemdir.

Eğer Uzun Vadeli Destek (Long Term Support -LTS) sürümü tabirini görürseniz sürümün uzun süre destek alacağını anlamına gelir.

Yazılıma veya dağıtıma bağlı olarak, süre farklı olacaktır. Örneğin, Ubuntu'nun her LTS sürümü en az beş yıllık güncellemeler alır ama diğer sürümler sadece üç yıllık güncellemeler alır ve, LTS'nin tam tersidir, yani, yazılım daha kısa bir süre (veya sınırlı süre) için güncellemeler alacaktır.

Örneğin, Ubuntu 24.10 sadece dokuz ay boyunca desteklenecektir.

14. Nokta (Point) ve Yuvarlanma Çıkışı (Rolling Point)

Bir nokta sürümü, yazılımın büyük bir sürümü için ufak bir güncellemedir. Örneğin, Linux Mint 22.1, Linux Mint 22'ye bir nokta güncellemesidir.

Aksine, bir yuvarlanma sürümü (rolling point)  benzer bir biçimde artmaz. Sadece küçük veya büyük güncellemeler alır, ilk büyük sürümünden sonra geliştirici ekibi tarafından yapılan her yeni güncelleme ile gelir. Örneğin, Arch Linux en iyi rolling point sürümü dağıtımlardan biridir.

15. Snap, Flatpak ve AppImage

Snap, Flatpak ve AppImage, Linux yazılımı için üç farklı evrensel paketleme formatıdır. DEB veya RPM paketlerinden farklı olarak, herhangi bir Linux dağıtımında Snap / Flatpak / AppleImage paketini kullanabilirsiniz.

Teknik olarak, birbirleri arasında belirli farklılıklara sahiptirler, ancak benzer bir amaca hizmet ederler, işleri uygulamanın birçok farklı Linux dağıtımında kullanılabilir hale getirir ve bağımlılık sıkıntısını ortadan kaldırırlar.

16. Pencere Döşeme Yöneticisi (Tiling Window Manager)

Pencere Döşeme Yöneticisi, pencerelerinizi bir fayans düzeninde düzenlemenizi sağlayan bir programdır. Ekran alanınızı en iyi şekilde kullanmak ve işleri düzenli tutmak için güçlü bir yardımcı programdır.

Verimliliğinizi artırır ve aynı zamanda masaüstü deneyiminizi daha güzel hale getirir.

17. Yukarı (Upstream) ve Aşağı (Downstream) Akış

Linux yazılım dili açısından, yukarı akış genellikle mevcut yazılımın dayandığı orijinal bir projeye yönlendirilir. Bu bir çekirdek, bir dağıtım veya bizim bağlamımızda bir uygulama olabilir. Ve, aşağı akış, yukarı akıştan bir şeyler alan şeydir.

18. Daemon

Bir daemon, belirli hizmetlerin çalıştığından ve izlendiğinden emin olmak için arka planda çalışan bir yardımcı programdır. Örneğin, sistem güncellemesi daemon, güncellemeleri düzenli bir zaman aralığında kontrol ettiğinizden emin olur.

19. TTY

Linux söz konusu olduğunda, TTY UNIX ve Linux'ta soyut bir cihazdır. Bazen seri bağlantı noktası gibi fiziksel bir giriş cihazını ifade eder ve bazen kullanıcıların sistemle etkileşime girmesine izin verdiği sanal bir TTY'ye atıfta bulunur.

20. Değişmez Dağıtım (Immutable Distro)

Bir dağıtımın ne olduğunu zaten bildiğinizi düşünürsek, değişmez dağıtım, işletim sisteminin çekirdeğini değiştiremeyeceğiniz bir tür distrodur (başka bir deyişle, yalnızca okunur).

Bu onu daha güvenli ve daha güvenilir bir deneyim haline getirir. Atomik distros olarak da bilinen değişmez dağıtımlar, güvenlik sorunları ön plana çıktığı için son zamanlarda popülerlik kazanmıştır.  Denemek için çok sayıda değişmez dağıtım bulabilirsiniz. Bunlardan bazıları Fedora Silverblue, NixOS, openSUSE MicroOS, blendOS, Talos Linux.

21. Süper Anahtar (Super Key)

Bu normalde bildiğiniz ve sevdiğiniz Windows tuşu Linux için süper anahtardır. Bir dizi klavye kısayolunu gerçekleştirebileceğiniz komut düğmesi (macOS gibi) olarak hareket eder.

Yani, birisi süper tuşa basıyor derse, çoğu klavyedeki Windows tuşudur. Bazı nadir durumlarda, klavye düğmesi bir Windows üzerinde bir Linux simgesine sahip olabilir.

Sonuç

Ortak teknik terimleri bilmek, özellikle çevrimiçi forumlarda işinize yarayacaktır. Tabii ki bu jargonun sonu yok. Bu listede olmayan bir çok jargon var. Umarım bu makale sizi sıkmamış ve Linux konusunda gözünüzü korkutmamıştır. Linux ile özgür günler.

Bizden Bir Linux Dağıtımı: Pardus

Pardus, Debian GNU/Linux temelli Özgür ve Açık Kaynak kodlu bir işletim sistemidir.

Pardus işletim sistemi dağıtımının adı, Anadolu Parsı’nın bilimsel adı olan “Panthera Pardus Tulliana”dan gelecek şekilde seçilmiştir.

Pardus projesine yönelik ilk çalışmalar 2003 yılında Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) Bilişim ve Bilgi Güvenliği İleri Teknolojiler Araştırma Merkezi (BİLGEM) bünyesinde başlamıştır. Yapılan incelemeler sonucunda, 2003 yılı sonbaharında, Linux temelli, açık kaynak kodlu, olabildiğince GPL lisanslama yöntemini kullanan bir işletim sistemi dağıtımı oluşturulmasına karar verilmiştir.

Pardus projesinin hayata geçmesi ise 2004 yılı başında TÜBİTAK BİLGEM Ulusal Elektronik ve Kriptoloji Araştırma Enstitüsü (UEKAE) bünyesine oluşturulan ekip ile başlamıştır. 1 Şubat 2005 tarihinde ilk ürün olan Pardus Çalışan CD 1.0 yayımlanmıştır.  27 Aralık 2005’te Pardus’un ilk kararlı sürümü olan Pardus 1.0 ortaya çıkmıştır.

Arada meydana gelen kesintilerden sonra 2013 yılı itibariyle PARDUS işletim sisteminin Debian GNU/Linux  temelli açık kaynak kodlu bir işletim sistemi olarak sürdürülmesine karar verilmiştir.

Pardus Projesi halen TÜBİTAK BİLGEM Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü (YTE) çatısı altında geliştirilmeye devam etmektedir.

Pardus İnternet üzerinden ücretsiz olarak indirilebilmekte ve kurulabilmektedir.

Sizleri Pardus'un son sürümü olan Pardus 23.3 ekran görüntüleri ile başbaşa bırakmadan önce Pardus ile bilgilere ulşabileceğiniz ve indirebileceğiniz İnternet adresini vereyim.

Pardus Web Sitesi: https://pardus.org.tr/

Bu vesile ile bu projede emeği geçen herkese teşekkür ediyorum. Linux ile özgür ve güzel günler dilerim.

Linux Öğrenmek İçin 9 Neden

Linux öğrenmek için zaman ayırmayı düşünmeniz için birçok neden var. Bu makalede, bunlardan bazılarına değinelim.

Çoğu teknoloji kullanıcısı kullanım kolaylığı ve özelleştirme ister. Böyle bir dünyada Linux öğrenmek zorunludur.

Linux açık kaynak kodludur ve istediğiniz gibi çalışmasını sağlamanıza olanak tanır. Neredeyse her sektörün bir şekilde Linux kullandığını düşünürsek, şu anda ideal işletim sistemi seçimidir.

Süper bilgisayarların ve NASA gibi kuruluşların bile tüm operasyonlarında Linux'a güvenmeleri, onun yararlılığını desteklemek için başka söze gerek bırakmaz.

Peki Linux gerçekten de diğer işletim sistemlerine göre öğrenmeye değer özellikler sunuyor mu?

Bu yazıda, kesinlikle işe yaradığını gösteren dokuz nedeni sıralıyorum.

1. Dünya Linux Üzerinde Çalışıyor

Daha önceki yazılarım da Linux'un nerelerde kullanıldığına dair bir bakış açısı sunmuştum, ama sadece bir bakış açısıydı. Linux kelimenin tam anlamıyla her yerdedir.

Akıllı telefonlarınız veya arka bahçenizdeki CCTV kameranız olsun, gördüğünüz hemen hemen her dijital şey Linux'ta çalışır veya Linux tabanlıdır. En gelişmiş teknolojiden patates donanımına (eski bilgisayarlara verilen bir tanım) kadar hepsi Linux sayesinde çalışabilir.

Açık kaynaklı yapısı, kullanıcıların onu istedikleri her şey için kullanmalarına olanak tanır. Topluluğun yardımıyla, karşılaşılan sorunları çözmek daha kolaydır. Dahası, Linux'un çalışması için genellikle en düşük donanım özellikleri yeterlidir.

2. Güvenlik

Sisteminizi korumanın en kolay yolu antivirüs yüklemek değil, Linux'a geçmektir.

Bilgisayar korsanlarına karşı kaynaklarımız zamanla gelişse de, verilerinizi koruma olasılığı daha yüksek bir işletim sistemi seçmek her zaman daha iyidir.

Popüler Linux dağıtımlarına gelince, kaynak kodları herkese açıktır ve tüm açık kaynak topluluğunun gözü hatalar ve güvenlik açıklarındadır.

Elbette, bu onun aşılamaz olduğu anlamına gelmez. Ancak, bir güvenlik açığı ortaya çıkarılmış olsa bile zamanında yamalar ve güncellemeler aldığı için üstün bir platformdur. Ve Ubuntu gibi LTS (Long Term Support) dağıtımlarıyla, 12 yıla kadar güncellemeler alırsınız (bu macOS veya Windows ile imkansızdır).

Ayrıca, bir adım öteye geçip işleri daha da çılgınlaştıran gizlilik odaklı Linux dağıtımları da (Tails, Qubes OS gibi), vardır . Daha büyük bir öğrenme eğrisi sunarlar, ancak önceliğiniz verilerinizi güvence altına almaksa, seçiminizi yapabilirsiniz.

3. Bakım ve Kurulum Maliyeti

Ücretsiz olarak daha güvenilir bir işletim sistemi edinebiliyorken neden bir işletim sistemi için ödeme yapasınız? Tek yapmanız gereken onu öğrenmek için biraz zaman harcamak ve donanımdır. macOS donanımı pahalıdır, Windows lisansı, antivirüs abonelikleri ve diğerleri açısından çok para gerekir.

Ayrıca, çoğunlukla bir kuruş ödemeden daha uzun süreli yazılım güncellemeleri alırsınız.

Ayrıca, Linux'ta ücretsiz ve açık kaynaklı yazılım bulmak daha kolaydır, çünkü yazılım merkezi bu tür yardımcı programları tescilli veya ücretli olanlardan daha fazla teşvik eder. Bu nedenle, yazılım için ödeme yapma konusunda endişelenmenize gerek kalmaz (ticari bir gereksiniminiz olmadığı sürece) veya ücret alan özel bir araca bağımlı kalmazsınız.

Bu ücretsiz deneyim nedeniyle Linux, çok sayıda sistem kullanan veya eski donanımları çalıştıran öğrenciler ve diğer çalışan profesyoneller için öğrenilmesi gereken bir işletim sistemidir.

4. Meraklı Zihinler İçin Esneklik

Linux'u kurmak, diğer popüler işletim sistemlerinin monoton yapısından farklı olarak, size sonsuz sayıda dağıtım (distro) seçeneği sunar.

Ubuntu, Linux Mint ve Fedora gibi dağıtımların her biri yeni ve benzersiz bir deneyim sunar. Bu sizi taze tutar ve Linux dünyasında her zaman öğreneceğiniz bir şey olduğundan emin olmanızı sağlar.

Eğer yeni bir şeyler denemekten yanaysanız, Linux öğrenmek yapabileceğiniz en iyi şeydir.

Farklı masaüstü ortamları, farklı dosya yöneticileri ve çeşitli paket yöneticileri. Keşfetmek istediğiniz her şey için sonsuz seçeneğiniz var.

5. Eski Bilgisayarların Canlandırılması

Dirilişin gücünü kim istemez? Hayat için geçerli olmasa da bilgisayarlar canlandırılabilir ve bunu yapmanın yolu Linux kullanmaktır.

Çoğu kullanıcı Windows kullandığından, Windows'un en son sürümünü çalıştırmak için gereken gereksinimlerin sisteminizinkini aştığı bir zaman gelir.

Ama henüz o bilgisayarı çöpe atmanıza gerek yoktur.

Linux'un donanım gereksinimlerinin çok düşük olması ve Lubuntu gibi masaüstü ortamlarının çok verimli olması nedeniyle eski bilgisayarlarda çalıştırılması kolaydır.

Yani, sadece işletim sisteminizi Linux ile değiştirmeniz, eski bilgisayarınızı canlandırıp size hatırı sayılır miktarda paradan tasarruf etmenizi sağlayabilir.

6. Gizlilik İhlali Yok

Verilerinizin hedefli reklamlar ve anketler gibi çeşitli amaçlarla toplanması ve kullanılması, çoğu zaman gizliliğinizi sorgulatır.

Microsoft'un Windows'u kullanıcı gizliliğine yönelik tercihleriyle ünlüdür.

Linux'ta durum farklıdır. Ubuntu bazı kullanım verilerini toplasa da (etkinleştirirseniz), bundan her zaman vazgeçebilirsiniz. Sadece Ubuntu'da değil, hiçbir Linux dağıtımında gizli veri toplama mekanizması bulamazsınız.

Bu, verilerinizin kontrolünün sizde olmasını ve verilerinizin nerede dağıtıldığı konusunda tam bir şeffaflık olmasını sağlar.

7. Kariyer Fırsatları

Kişisel kullanımlar için Linux öğrenmek faydalı olduğu gibi, profesyonel anlamda da faydalıdır.

İşe olan ihtiyacın her zamankinden daha fazla arttığı günümüzde, kendinizi sürekli geliştirmeniz ve güncel kalmanız çok önemlidir.

Sistem yönetimi, siber güvenlik, sunucu barındırma veya yazılım geliştirme olsun, Linux öğrenmek kariyerinizin her alanında size yardımcı olabilir .

Bu kariyerler sadece ilgi alanlarınıza hitap etmekle kalmaz, aynı zamanda genellikle iyi ücretlidir ve sektörler arasında talep görür. Bu nedenle, Linux ile birlikte gelen beceriler piyasada uzun süre kalmanızı sağlayacaktır.

8. Topluluk

Bu makalede Linux'un açık kaynaklı yapısından birkaç kez bahsettim, bunun iyi bir nedeni var. Linux'un en büyük satış noktası topluluk desteğidir.

İşletim sistemini daha iyi hale getirmek için çalışan milyonlarca kullanıcıyla, Linux'un bu kadar güvenilir olmasının nedeni şüphesiz budur. İster kullanıcı tabanından, ister geliştirici ekosisteminden bahsedelim, çoğu Linux dağıtımının arkasında büyük bir topluluk vardır. Bu, kolayca öğrenmenize, yardım istemenize ve benzer düşünen insanlarla etkileşime girebileceğiniz bir yer sunmanıza yardımcı olabilir.

Topluluk Linux'u eşsiz kılar.

9. Gömülü Cihazlar ve Kendin Yap Projeleri için Seçim

Raspberry Pi (ve diğer Raspberry Pi alternatifleri ) gibi SBC'leri ((single board computer), tüm bilgisayar elemanlarını tek bir kart üzerinde barındıran bilgisayar türüdür.) kullanarak her türlü DIY projesi için işletim sistemi olarak uygun seçim Linux'tur.

Yani, kendi projelerinizi inşa etmekle uğraşmak istiyorsanız, çözümlerinizi güçlendirmek için Linux'a güveneceksiniz. Yani, Linux öğrenirseniz, inovasyonunuzun yazılım tarafını özelleştirebilir ve inşa etmek istediğiniz şey üzerinde daha iyi kontrol sahibi olabilirsiniz.

Özetle

Yukarıda sıraladığım nedenler buzdağının sadece görünen kısmıdır.

Bazıları Linux öğrenmenin sadece teknoloji meraklılarına göre olduğunu söyleyebilir, ancak bu doğru değildir ve Linux'a aşina olarak çok şey kazanabilirsiniz.

Linux ile özgür ve ağımsız günler dilerim.

elementary OS 8

Linux dünyasında birçok seçenek var.  Bunlar dağıtım (distro) olarak adlandırlıyor. Bütün hepsinin çekirdek (Kernel) aynı olmasına rağmen Masaüstü Ortamı (Desktop Enviroment), Pencere Yöneticisi (Window Manager) ve dağıtım ile birlikte gelen uygulamalar farklı olabiliyor. Bu da kullanıcının zevkine göre tercih yapmasına imkan veriyor. Kullanıcı Windows ve MacOS işletim sistemlerinde olduğu gibi Microsoft ve Apple 'ın tercih ettiği masaüstünü, pencere yöneticisini ve uygulamaları kullanmak zorunda değil. Linux yapısı ve bileşenleri hakkında daha fazla ilgi için bu konudaki makaleme bakabilirsiniz. 

Bugün sizlere özellikle Mac bilgisayar kullananların tercih edeceğini düşündüğüm bir Linux dağıtımından bahsedeceğim.

elementary OS

Bu benzersiz Ubuntu tabanlı elementary OS dağıtımının en son sürümü olan elementary OS 8 yayınlandı.

 

Ubuntu 24.04 LTS tabanı üzerine inşa edilen ve Linux 6.8 çekirdeğiyle desteklenen elementary OS 8, hem Pantheon masaüstü ortamına, hem temel uygulamalarına hem de genel kullanıcı deneyimine önemli iyileştirmeler getiriyor .

Geliştiriciler, bu sürümde yeni bir güvenli oturum oluşturma (Wayland kullanılarak, ancak şu anda varsayılan olarak kullanılmıyor), yeni bir dock ile geliştirilmiş çoklu görev ve "kapsayıcı tasarımla çeşitli topluluklarımızı güçlendirme" gibi çeşitli alanlara odaklandıklarını söylüyor. 

elementary OS 8 Yeni Özellikler

Geçtiğimiz yılın Ocak ayında Elementary OS 7'nin piyasaya sürülmesinden (ve o zamandan bu yana gelen seri güncellemelerinden) bu yana çok şey değişti.

En küçük değişikliklerden biriyle başlayalım: Super tuşuna basmak (klavyelerde Windows tuşu olarak ta bilinen üzerinde Windows logosu olan tuş) ,  elementary OS 8'de varsayılan olarak Uygulamalar menüsünü açar , daha önceki gibi kısayollar hile sayfasını değil. Masaüstünün kutudan çıktığı haliyle çalışma biçimindeki bu değişiklik uzun zamandır isteniyordu.

Neden şimdi? elementary'den Danielle Foré şöyle diyor: "Bu bizi diğer masaüstleri ve işletim sistemlerinin varsayılanlarıyla daha uyumlu hale getiriyor ve umarız bu kısayollara güvenerek dolaşmak isteyen kişiler için daha rahat olur."

Eski davranışı tercih edenler Sistem Ayarları → Klavye bölümünden bunu tekrar etkinleştirebilirler .

Yeni Dock (Rıhtım)

Elementary OS 8.0'daki yeni masaüstü Dock , geliştirilmiş çoklu görev özellikleri (ve biraz yeni bir görünüm) sunuyor.

Artık birden fazla pencere açıkken bir dock simgesine tıkladığınızda, bir pencere yayılması tetikleniyor ve böylece Pantheon masaüstünün özel çoklu görev görünümünü etkinleştirmenize gerek kalmadan istediğiniz belirli pencereyi hızla seçebiliyorsunuz.

Yeni Hızlı Ayarlar Menüsü

Yeni Hızlı Ayarlar  menüsü, genel eylemlere (karanlık modu etkinleştirme gibi), oturum yönetimine (oturumu kapatma, kapatma vb.) ve erişilebilirlik kontrollerine (ekran okuyucuyu etkinleştirme ve metin boyutunu ayarlamak için bir kaydırıcı sunma gibi) erişimi basitleştiriyor .

Bu tür geçiş tabanlı kontrol panelleri, macOS, Windows ve GNOME Shell'in sunduğu sürümlerle modern masaüstlerinde giderek daha yaygın hale geliyor. 

Bulanık öğeler

Görsel olarak Elementary OS, imza stilini korurken , oturum açma ve kilit ekranlarında ve macOS Mission Control tarzı çoklu görev görünümünde masaüstü duvar kağıdınızın bulanık bir versiyonunu göstererek modern trendleri benimsiyor .

Ayarlar

Elementary OS 8'de Ayarlar'ın ekran uyarlamalı koşullandırmadan daha fazla seçenek sunan yeniden tasarlanmış panellere kadar çeşitli iyileştirmelerden geçtiği söyleniyor.

Bunlar arasında, Uygulama paneli, bir dizi Flatpak uygulama izni ve portal erişimini barındıracak şekilde yepyeni bir tasarıma sahip; Güç bölümü ise artık dahili cihazlar (pil gibi) ve bağlı cihazlar (fareler ve klavyeler gibi) için pil şarj seviyelerini gösteriyor.

Sürücü yönetiminin artık Sistem panelinde yer almasıyla, temel geliştiricilerin söylediğine göre NVIDIA GPU'ları gibi birden fazla sürücü seçeneği sunan cihazlar için doğru sürücüleri seçmeyi kolaylaştıran büyük bir makyaj yapılmış.

Diğer değişiklikler

Ayarlarla ilgili olarak, elementary OS 8 sistem güncellemelerini (yani Ubuntu depolarından -Linuz dünyasında repo olarakadlandırlına, uygulamları ilgisayar kurulduğu depolar- gelen DEB tabanlı güncellemeleri) AppCenter'dan çıkarıp  Ayarlar uygulamasındaki Sistem panelindeki bir sekmeye taşıyor .

Flathub artık AppCenter'da, elementary'nin kendi Flatpak deposuyla (ücretli uygulamaları destekler) birlikte kutudan çıktığı haliyle etkindir . Bazı uygulamalar her ikisinde de mevcuttur, bu nedenle tercih ettiğiniz kaynağı seçmek için uygulama listeleme sayfasındaki açılır menüyü kullanın.

 Elementary OS 8'deki diğer değişiklikler:

• İlk çalıştırma sihirbazında iyileştirilmiş gezinme
• Çeşitli erişilebilirlik iyileştirmeleri
• Renk sıçramalı yeni imleçler
• Videolar uygulaması yeniden tasarlandı
• Yeni Yazı Tipleri uygulaması
• Wayland tabanlı  Güvenli Oturum mevcuttur
• Pipewire artık varsayılan ses sunucusudur

Elementary OS 8'i indirin

Elementary OS 8'i  elementary project web sitesinden indirmek için 'istediğiniz kadar ödeyin' tutarını girmeniz gerekir. Elementary OS'u ücretsiz indirmek istiyorsanız, özel tutar olarak '0' girin.

Linux ile özgür bağımsız günler.

Fedora Workstation 41 Yayınlandı. Yenilikler

 

Fedora Workstation 41, özgür, açık kaynaklı yazılımların önde gelen sağlayıcılarından biri olan Fedora Projesi'nin en son sürümüdür. Bu makalede, Fedora Workstation'ın en yeni sürümündeki kullanıcıya yönelik değişikliklerden bazılarına bakalım. 

GNOME 47

Fedora 41 iş istasyonunda, GNOME yazılım sürümünün sunduğu en son özelliklerin keyfini çıkarabilir ve ayrıca bir dizi sistem geliştirmesinden faydalanabilirsiniz! 

Vurgu Renkleri

GNOME 47 ve Fedora Workstation 41'de yer alan en büyük özelliklerden biri, GNOME arayüzlerinin standart mavi vurgu rengini özelleştirme seçeneğidir. Artık canlı renkler arasından seçim yapabilirsiniz ve özelleştirme bundan daha kolay olamazdı - sadece Görünüm ayarından bir renk seçin ve benzersiz bir masaüstünün tadını çıkarın!

Gelişmiş Küçük Ekran Desteği

Bu eklenen destek, daha düşük çözünürlüklü ekranlara sahip kullanıcıların daha iyi bir deneyime sahip olacağı anlamına geliyor; çünkü simgeler daha kolay etkileşim ve daha küçük ekranlarda daha iyi görünürlük için optimize edilecek ve ölçeklendirilecek.

Yeni Stil Diyalog Pencereleri

GNOME 47'de diyalog pencereleri yeni bir stile sahip. Bu, birçok ekran boyutunda kullanılabilirliği arttırmayı amaçlıyor. Bu, herkese fayda sağlıyor, ancak özellikle kompakt dizüstü bilgisayarlar ve mobil cihazlarda çalışan kullanıcılar için ve bu yükseltme, diyalogların daha etkili bir şekilde çalıştığı ve farklı ortamlara sorunsuz bir şekilde uyum sağlayabildiği anlamına geliyor. Daha fazla eğlence için, özel vurgu renkleriyle deneyin!

IPU6 Kamera desteği

Fedora Workstation 41'de, Fedora Linux'a IPU6 CSI alıcısını kullanarak Intel IPU6 takılı MIPI kameralar için entegre destek var ve libcamwera'nın 0.3 yazılım ISP desteği Firefox'ta PipeWire aracılığıyla eklenmiş. Bu, daha yeni kamera modellerine sahip kullanıcılar için çok daha iyi bir deneyim anlamına gelir ve kullanıcılar kameranız açık olduğunda GNOME'daki üst çubukta kamera simgesini görebilecekler.

Nvidia Sürücü Kurulum Desteği

Fedora Linux 41'de secureboot ile Nvidia sürücülerini yükleme desteği var. Kullanıcılar mokutil'i kullanarak sürücüleri yükleyebilir, sürücüleri kendi kendine imzalamak için mokutil ile bir anahtar oluşturabilir ve anahtar için bir parola sağlayabilir. Bir sonraki yeniden başlatmada kullanıcıya anahtarı kaydetmek için mokutil arayüzü sunulur. Mokutil'i kullanma hakkında bir nasıl yapılır için lütfen belgeler sayfasına bakın . Bu desteğin eklenmesiyle, Fedora Linux 41'de Nvidia sürücülerinin kurulumu her zamankinden daha erişilebilir!

Yeni Terminal Uygulaması olarak Ptyxis

Ptyxis, kapsayıcılar için birinci sınıf desteğe sahip GNOME için bir terminaldir ve Flatpak'ler için gerçekten iyi çalışır çünkü bu amaçlanan dağıtım mekanizmasıdır. Bu artık GNOME 47 ve Fedora Workstation 41'deki varsayılan terminal uygulamasıdır ve terminal için uygulamalar yazarken sorunları gidermenize yardımcı olan terminal denetçisi, açık/koyu mod için yerel destek ve kullanıcı tarafından özelleştirilebilir klavye kısayolları gibi özellikler sunar.

Fedora 41 sürümünü aşağıdaki bağlantlardan indirip bilgisayarınıza kurabilirsiniz.

Fedora Workstation Download

Eğer bilgisyarınızda bir önceki bir Fedora sürümü varsa şu şekilde sisteminizi Fedora 41 e yükseltebilirsiniz. Ama öncelikle sisteminizdeki önemli dosyaların yedeğini almayı ihmal etmeyin lütfen.

Öncelikle sisteminizdeki bütün paketlerin güncel olduğundan emin olmak için bu komutu çalıştırın.

sudo dnf upgrade –refresh

Daha sonra yükseltme için gereken plugin’i yüklemeniz gerek. Bu daha önceden yüklenmiş de olabilir.

sudo dnf install dnf-plugin-system-upgrade

Daha sonra herşey hazır olduğuna göre sisteminizi yükseltmeye başlayabilirsiniz.

sudo dnf system-upgrade download --releasever=41

Bu komut ile Fedora 41 için gerekli dosyalar bilgisayarınıza indirilecektir. Eğer bu komut sonunda bazı paketler ve gerekli dependencies (bunun Türkçe karşılığı nedir bilmiyorum ama bazı uygulamaların ihtiyaç duyduğu paketler şeklinde açıklayabilirim) nedeniyle hata mesajı alırsanız yukarıdaki komuta ‐‐allowerasing ilave edin. Bu yükseltmeyi engelleyen bu tür paketlerin silinmesini sağlar.

sudo dnf system-upgrade download --releasever=41 ‐‐allowerasing

Dosyaları indirme işlemi bittiği zaman sisteminiz yükseltme işlmeni başlatmak için

sudo dnf system-upgrade reboot

komutunu çalıştırın. Sisteminiz kapanıp açılacak ve Kernel (Çekirdek) seçim ekranı gelecek. Sistem önceki çekirdek ile açılacak ve sistem yükseltmesi başlayacak. Bu işlem biraz zaman alacaktır. O nedenle bilgisayara ihtiyaç duymadığınız bir zamanda yapmanızı tavsiye ederim.

Benim de güncel olarak kullandığım favori Linux dağıtımı (distro) Fedora ile özgür ve güzel günler dilerim. Şimdi sizleri Fedora 41 ekran görüntüleri ile başbaşa bırakayım.

 

Microsoft'a Hoşçakal Deyin Linux'a Geçin

Hızlı, güvenilir ve özel

Gizliliğinizi ciddiye alan ve sizi kötü amaçlı yazılımlardan daha iyi koruyan güvenli bir işletim sistemine geçin. Ubuntu ve Linux Mint gibi GNU/Linux işletim sistemleri Microsoft Windows ve MacOS'a şeffaf alternatiflerdir. Eşsiz kullanıcı kontrolü sunarlar ve varsayılan olarak bloatware veya casus yazılım içermezler. Dahası, Linux için birçok yazılım mevcuttur ve genellikle farklı uygulamalar için birden fazla alternatifi vardır.

LibreOffice 'i Keşfedin

Misrosoft Office'e lisans ücreti ödemek yerine tamamen ücretsiz LibreOffice'i keşfedin. Linux size tamamen ücretsiz bir alternatif sunar. Word, Excel ve PowerPoint dosyalarıyla uyumludur.

LibreOffice Writer: Word için mükemmel ücretsiz alternatifdir.

LibreOffice Calc: Excel için mükemmel ücretsiz alternatifdir.

LibreOffice Impress: Powerpoint için mükemmel ücretsiz alternatifdir.

Google Hizmetlerine Alternatifler

Büyük teknoloji devlerinin kitlesel casusluk ve veri ticaretini durdurun. Google, neredeyse tüm internet genelinde kapsamlı veri toplama ve kişiselleştirilmiş reklamlarıyla bilinir. Gizliliğiniz konusunda endişeleriniz varsa, gizlilik odaklı alternatiflere geçmeniz önemlidir.

İzlenmeden İnternette Gezinin

Firefox combined with DuckDuckGo is the perfect duo for worry-free browsing without giving up your privacy.

E-posta Olması Gerektiği Gibi

Thunderbird son derece kullanıcı dostu bir e-posta istemcisidir. Yine de birçok yararlı özellik içerir ve binlerce uzantıya erişebilirsiniz.

En iyi üretkenlik

Üretken olmak için Office, Adobe Creative Cloud veya Autodesk'e ihtiyacınız yok. Kabul ediyorum, belirli uygulamalara alışmanız gerekecek. Ayrıca size uygun alternatif yazılımlar bulmak için zaman harcamanız gerekecek. Ama inanın ya da inanmayın: Bir kere alıştığınızda başka hiçbir şeye ihtiyacınız kalmayacak.