Manyetik Bant Ekolayzasyonu (Equalization): Türleri ve NAB ile IEC Ekolayzasyonu Arasındaki Farklar

Manyetik bant kayıtlarında ses kalitesini optimize etmek amacıyla kullanılan ekolayzasyon* (EQ), sesin bant üzerine kaydedilirken ve oynatılırken dengelenmesini sağlar. Bant kayıtlarında ekolayzasyon, özellikle yüksek frekanslardaki kayıpları telafi etmek, sesin doğallığını korumak ve distorsiyonu minimize etmek için önemlidir. Bu yazıda manyetik bant ekolayzasyonu, türleri ve NAB (National Association of Broadcasters) ile IEC (International Electrotechnical Commission) ekolayzasyonu arasındaki farklara bakalım.

Manyetik Bant Ekolayzasyonu Nedir?

Manyetik bant kaydında ses, bant yüzeyine manyetik bir kafa yardımıyla kaydedilir ve daha sonra oynatılır. Ancak bant kayıtlarının kendine has bazı frekans sorunları vardır. Bant, özellikle yüksek frekanslarda kayıplara neden olabilir ve bu da oynatılan sesin boğuk ya da düşük kaliteli olmasına yol açar. İşte bu noktada ekolayzasyon devreye girer.

Ekolayzasyon, kaydedilen sinyali belirli frekans aralıklarında düzenleyerek, sesin daha doğru ve dengeli bir şekilde yeniden üretilmesini sağlar. Farklı bant hızlarına, kayıt cihazlarına ve bölgesel standardizasyonlara göre farklı ekolayzasyon tipleri geliştirilmiştir.

Ekolayzasyon Türleri

Manyetik bant kayıtlarında iki ana ekolayzasyon standardı öne çıkar: NAB ve IEC.

1. NAB Ekolayzasyonu

NAB (National Association of Broadcasters) ekolayzasyonu, Amerika'da geliştirilmiş bir standarttır ve özellikle yayıncılık ve stüdyo kayıtlarında yaygın olarak kullanılır. Bu ekolayzasyon türü, 15 ips (inç/saniye) bant hızında yaygın olarak kullanılır ve orta ile yüksek bant hızlarında optimum ses kalitesi sağlar. NAB ekolayzasyonu, daha düşük hızlarda yüksek frekansların kaybını minimize etmek için geliştirilmiştir.

2. IEC Ekolayzasyonu

IEC (International Electrotechnical Commission) ekolayzasyonu ise Avrupa ve dünyanın diğer bölgelerinde daha yaygın olarak kullanılan bir standarttır. NAB’den farklı olarak, IEC standardı daha geniş bir frekans aralığını hedefler ve genellikle 7.5 ips hızında kullanılır. IEC ekolayzasyonu, özellikle düşük hızlarda daha dengeli bir ses üretmek için optimize edilmiştir ve daha yumuşak bir frekans cevabı sunar.

NAB ve IEC Ekolayzasyonu Arasındaki Farklar

NAB ve IEC ekolayzasyonu, kullanım bölgeleri ve kayıt hızları gibi farklılıklara göre ayrılırlar. İşte bu iki ekolayzasyon türü arasındaki temel farklar:

1. Frekans Yanıtı
- NAB: NAB ekolayzasyonu, genellikle daha yüksek hızlarda (15 ips) kullanılır ve bu hızlarda yüksek frekans kaybını telafi eder. NAB, daha agresif bir yüksek frekans yükseltmesi sunar.
- IEC: IEC ekolayzasyonu, daha düşük hızlarda (7.5 ips) kullanılmak üzere tasarlanmıştır. Bu hızlarda, ses daha doğal ve dengeli olur. IEC daha yumuşak bir yüksek frekans yükseltmesi sağlar, bu da bazı durumlarda daha sıcak bir ses karakteri yaratır.

2. Kullanım Bölgeleri
- NAB: NAB ekolayzasyonu Amerika Birleşik Devletleri'nde ve Kuzey Amerika'da yaygın olarak kullanılır. Bu standard, özellikle yayıncılık ve ticari kayıt uygulamalarında tercih edilir.
- IEC: IEC ekolayzasyonu, Avrupa, Asya ve dünyanın diğer bölgelerinde standart olarak benimsenmiştir. Ev tipi cihazlardan stüdyo ekipmanlarına kadar birçok alanda bu standart kullanılmaktadır.

3. Bant Hızları
- NAB: NAB genellikle yüksek hızlarda (15 ips) kullanılır, bu da daha fazla bant genişliği ve daha yüksek frekans duyarlılığı sağlar.
- IEC: IEC, 7.5 ips gibi daha düşük hızlarda kullanılır. Bu hızlar, daha kompakt kayıtlar ve daha az bant harcaması sağlar, ancak frekans yanıtı açısından bazı farklar doğurur.

Sonuç
NAB ve IEC ekolayzasyonları, manyetik bant kayıt teknolojilerinde farklı ihtiyaçlara göre geliştirilmiş iki ayrı standarttır. NAB, Amerika’da yüksek hızlarda yayıncılık ve stüdyo uygulamalarında tercih edilirken, IEC daha düşük hızlarda, özellikle Avrupa ve diğer bölgelerde tercih edilir. Her iki ekolayzasyon türü de farklı bant hızları ve frekans yanıtlarıyla öne çıkar ve bu farklılıklar, kaydedilen ve oynatılan sesin karakterini belirler. Müzikli, özellikle analog müzikli güzel günler dilerim.

* Türkçe bir karşılığı var mı bilmiyorum.

Jazz ve Blues arasındaki fark nedir?

Geçen Bursa Nilüfer Agora'da  her ayın üçüncü pazar günü kurulan Antika Pazarında arkadaşlarla plaklara bakarken ayaküstü jazz (*) ve blues'un farkını konuştuk. Onun üzerine bu konuda kafa karışıklığı olanlara yararlı olacağı düşüncesiyle bu satırları karalamaya karar verdim.

Müziğe yeni başlayanlar için jazz ve blues çok benzer görünebilir ve kolayca karıştırılabilir. Gerçek şu ki, iki türün birçok benzerliği var, ancak müzik stillerinin özü, kökenleri ve stil seçimleri aslında çok farklı.

Burada bazı temel farklılıkları ve bu müzik tarzlarını kendi başlarına benzersiz kılan şeylere bakacağız.

Müziği, müziği yapan şeyin kültürel tarihi, kökenleri ve kullanılan enstrümanlar hakkında düşünmek belki de en etkili yönlerdir. İşte bazı ilk farklılıklar.

Kültürel kökenler

Jazz: Erken 20. yüzyıl kökenleri, Güney ABD'deki kültürlerin (Afrikalı Amerikalı ve Avrupa) bir karışımı.

Blues: 19. yüzyılın sonlarında kökenler, çoğunlukla güney ABD'den.

Üslup kökenleri

Jazz: Kiliseden, evden, işten Afrika ve Avrupa müzik tekniklerinin ve geleneklerinin harmanlanmış bir karışımı.

Blues: Afro-Amerikan kiliselerinden ve manevi şarkılardan gelen manevi kökenleri olan Afro-Amerikan halk müziği.

Kullanılan aletler

Jazz: Gitar, Piyano, Bas, Saksafon , Trompet , Klarnet , Bateri, Tuba, Kontrbas.

Blues: Gitar, Bas, Piyano, Armonika, Kontrbas, Davul, Saksafon, Vokal, Trompet, Trombon, keman.

Elbette jazz ve blues arasında yukarıda listelenenlerden daha fazla fark var.

Müziğin odak noktası

Örneğin, jazz müziğinin ana odak noktasının enstrümanlar ve sesle yaratılan inanılmaz dinamik arasındaki ilişki olduğu yaygın olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle, jazz müziğinde genellikle hiçbir şarkı sözü bulunmaz ve bunun yerine enstrümanları sesin tam ortasına yerleştirir. Ancak blues müziği için, müzik boyunca birçok kişisel ve duygusal şarkı sözü içeren tek bir gitarist veya vokalist bulacaksınız.

Müziğin ritmi ve tonu

Bir diğer önemli fark, müziğin tonu ve ritmidir. Jazz müziği genellikle blues müziğinden çok daha canlı ve iyimserdir. Jazz genellikle sallanan ve sallanan hareketlerle, canlı atmosferlerle ve hatta soyut, öngörülemeyen gürültüyle ilişkilendirilir. Ancak blues melankolik, keskin ve yavaştır ve müziğin formatı genellikle bir şarkıdan diğerine çok benzer gelebilir.

Müziğin tanımı

Jazz çok öngörülemez olduğu ve birçok farklı biçim, hız, ton vb. alabildiği için - çok kolay ve çoğu zaman diğer müzik türleriyle karıştırılabilir. Bunların başında blues müzik geliyor. Belki de bu iki türün birbiriyle bu kadar sık ​​karıştırılmasının nedeni budur, çünkü jazz bu kadar esnek ve 'tanımlanmamış' olsa da, başka bir müzik türünün alanına kolayca sığdırılabilir.

Jazz ve blues den bahsedince birer güzel örnek dinlemek gerekir.

Jazz için;

Louis Armstrong

Ella Fitzgerald Louis Armstrong - Summertime

https://www.youtube.com/watch?v=xHAfhPrrKHA

Blues için;
 

B.B. King

B.B. King - The Thrill Is Gone
https://www.youtube.com/watch?v=CzUgX-HB9tA

Müzikle kalın.


(*) Türkçe'de caz olarakta yazılıyorsa da ben bunu olduğu gibi kullanmayı tercih ediyorum.