Plakçalar ile Yeni Bir Sistem Kurmak: Başlangıç Rehberi

Plaklar ve plakçalarlar (Türkçede pikap diyoruz ama kamyonet türü araçlarla karışmaması için ben plakçalar demeyi tercih edeyim) , son yıllarda yeniden popülerlik kazanan analog ses teknolojisinin en önemli temsilcileridir. Dijital çağın hızına rağmen,  plakların sıcak ve organik sesi, müzikseverler için vazgeçilmez bir deneyim sunar. Eğer siz de yeni bir plakçalar sistemi kurmayı düşünüyorsanız, bu rehber tam size göre! İşte, plak dünyasına adım atarken bilmeniz gerekenler.

Plakçalar Nedir?

Plakçalar, plaklar üzerine kaydedilmiş sesleri okumak ve bu sesleri hoparlörlere ileterek dinleyiciye ulaştırmak için tasarlanmış bir cihazdır. Plakların üzerindeki girinti ve çıkıntılar, plakçaların iğnesi (stylus) tarafından okunur ve bu mekanik hareket, elektrik sinyallerine dönüştürülür. Bu sinyaller daha sonra bir amplifikatör ve hoparlör aracılığıyla ses olarak yayılır.

Yeni Bir Plakçalar Sistemi Kurarken Nelere Dikkat Etmeli?

Plakçalar sistemi kurmak, hem keyifli hem de biraz teknik bilgi gerektiren bir süreçtir. İşte, başlangıç seviyesinde bir sistem kurarken dikkat etmeniz gereken temel unsurlar:

1. Plakçalar Seçimi

Plakçalar, sistemin kalbidir. Başlangıç seviyesinde bir plakçalar seçerken şu özelliklere dikkat etmelisiniz:

- Manuel, Otomatik veya Yarı Otomatik: Manuel plakçalarlar, plak değiştirme ve iğneyi kaldırma işlemlerini kullanıcının yapmasını gerektirir. Otomatik ve yarı otomatik modeller ise bu işlemleri kısmen veya tamamen kendisi yapar. Başlangıç için yarı otomatik modeller kullanım kolaylığı sunar.
 
- İğne (Stylus) Kalitesi: İğne, plakların ses kalitesini doğrudan etkiler. Başlangıç seviyesinde kaliteli bir iğne, plaklarınızın ömrünü uzatır ve daha iyi bir ses deneyimi sunar.

- Hız Ayarları: Plaklar genellikle 33 1/3 rpm (devir/dakika) ve 45 rpm hızlarında çalınır. Seçeceğiniz plakçaların bu hızları desteklemesi önemlidir.

 2. Amplifikatör (Yükseltici)

Plakçalarlar, genellikle düşük seviyeli bir sinyal üretir. Bu sinyali hoparlörlerin çalıştırabileceği seviyeye yükseltmek için bir amplifikatöre ihtiyaç duyulur. Amplifikatör seçerken şunlara dikkat edin:

- Entegre Amplifikatör: Hem ön yükseltici (pre) hem de güç (power) yükseltici işlevlerini bir arada sunar. Başlangıç seviyesi için idealdir.

  - Phono Girişi: Bazı amplifikatörlerde, plakçalarlar için özel olarak tasarlanmış phono girişi bulunur. Bu giriş, sinyali doğru şekilde yükseltir ve ses kalitesini artırır.

3. Hoparlörler

Hoparlörler, sistemin ses çıkışını sağlayan en önemli parçalardan biridir. Hoparlör seçerken şu faktörlere dikkat edin:

- Güç ve Ses Kalitesi: Hoparlörlerin watt değeri ve frekans aralığı, sesin ne kadar güçlü ve detaylı olacağını belirler.
 
- Oda Boyutu: Hoparlörlerin boyutu ve gücü, kullanacağınız odanın büyüklüğüne uygun olmalıdır. Küçük odalar için kompakt hoparlörler (raf tipi) yeterli olabilirken, büyük odalar için daha güçlü modeller tercih edilmelidir.

4. Plak Temizleme ve Bakım Malzemeleri

Plaklar, düzgün bakılmadığında toz, kir ve statik elektrik biriktirebilir. Bu da ses kalitesini olumsuz etkiler. Plaklarınızın ömrünü uzatmak ve en iyi ses deneyimini yaşamak için şu malzemelere ihtiyacınız olacak:

- Plak Temizleme Fırçası: Plak yüzeyindeki toz ve kiri nazikçe temizlemek için kullanılır.
 
- Plak Temizleme Solüsyonu: Plakların derinlemesine temizlenmesini sağlar.
 
- Anti-statik Bez: Plakların statik elektrik biriktirmesini önler.

Başlangıç Seviyesi Plakçalar Önerileri

Yeni başlayanlar için birkaç plakçalar önerisi:

1. Audio-Technica AT-LP60XBK: Kullanımı kolay, otomatik bir modeldir. Phono çıkışı ve entegre ön yükseltici sayesinde kolayca kurulum yapılabilir.
   
2. Pro-Ject Primary E: Minimalist tasarımı ve yüksek ses kalitesiyle dikkat çeken bu model, başlangıç seviyesi için harika bir seçenektir.

3. Rega Planar 1: İngiliz yapımı bu plak çalar, basit kullanımı ve üstün ses performansıyla öne çıkar. 

Plak Koleksiyonu Oluşturmak

Plakçalar sisteminizi kurduktan sonra sıra plak koleksiyonu oluşturmaya gelir. İkinci el plak dükkanları, plak fuarları ve online mağazalar, geniş bir plak seçeneği sunar. Başlangıç için sevdiğiniz sanatçıların klasik albümlerini tercih edebilirsiniz. Her ne kadar dönem plaklarının yerini tutmasa da, yeni basım plaklar da kondisyonları ve dayanıklılık dikkate alınarak bir seçenek olabilir..

Sonuç

Plakçalar sistemi kurmak, müzik dinleme deneyiminizi tamamen değiştirebilecek bir adımdır. Analog sesin sıcaklığı ve derinliği, dijital ses teknolojisinden farklı bir deneyim sunar. Doğru ekipman seçimi ve düzenli bakım ile plaklarınızın keyfini yıllarca çıkarabilirsiniz. Unutmayın, plak dünyasına adım atmak bir tutkuya dönüşebilir!

Pikap (Plakçalar) Hızı Nasıl Ölçülür?

Plakçalarlar, müzik dinlemenin nostaljik ve benzersiz bir yoludur. Ancak, bir plakçaların doğru hızda dönüp dönmediğini anlamak, kaliteli bir ses deneyimi için son derece önemlidir. Bu hız genellikle "devir" (RPM - revolutions per minute) olarak ifade edilir. Peki, plakçalar hızını nasıl ölçebiliriz?

Plakçalar Hızı Neden Önemlidir?

Plaklar, belirli hızlarda çalınmak üzere tasarlanmıştır. Yaygın olarak kullanılan hızlar şunlardır:
- 33 1/3 RPM: Uzun çalar (LP) plaklar için standart hızdır.
- 45 RPM: Tekli (single) plaklar için yaygın olan hızdır.
- 78 RPM: Daha eski, genellikle 1950'lerden önce üretilen plaklar için kullanılan hızdır.

Plakçalarınızın hızı, bu değerlerden herhangi birine uygun değilse, müzik ya çok yavaş ya da çok hızlı çalınacak, bu da ses kalitesini olumsuz etkileyecektir.

Hızı Ölçmek İçin Gerekenler

Plakçalarınızın hızını doğru bir şekilde ölçmek için birkaç yöntem vardır:

1. Stroboskop Disk Kullanımı:

   - Stroboskop disk, hız ölçümünde en yaygın kullanılan araçlardan biridir. Bu disk üzerinde, farklı hızlarda (33 1/3, 45, 78 RPM) eşleşen çizgiler bulunur.
   - Plak çalarınızın tablasına bu diski yerleştirin ve ışıklı bir kaynak (genellikle floresan ışık) altında döndürün.
   - Eğer çizgiler sabit kalıyorsa, plak çalarınız doğru hızda dönüyor demektir. Eğer hareket ediyorsa, hızı ayarlamanız gerekebilir.

2. Mobil Uygulamalar:

   - Günümüzde, plakçalar hızını ölçmek için akıllı telefon uygulamaları da mevcuttur.  Bu tür uygulamalara örnek ücretsiz olarak Android telefonlara Google Play'den indirebileceğiniz RPM Calculator programı verilebilir.
   - Uygulamayı başlatıp, telefonunuzu plakçalarınızın tablası üzerine yerleştirerek ,plak çalarınızı çalıştırarak doğru hızda olup olmadığını kolayca kontrol edebilirsiniz. Dikkat etmeniz gereken nokta plakların ağırlığını dikkate alarak telefonunuzun 180 gr dan daha ağır olmamasıdır.

3. Dijital Takometre:

   - Dijital takometre, özellikle daha teknik bir yaklaşım arayanlar için uygundur. Bu cihaz, plak çaların dönüş hızını lazer veya LED ışığı kullanarak ölçer.
   - Plak çalarınızın dönen tablasına takometreyi tutarak hızını tam olarak belirleyebilirsiniz.

Hız Ayarı Nasıl Yapılır?

Eğer plak çalarınızın hızı doğru değilse, genellikle cihazın altında bulunan hız ayar vidaları ile ince ayarlar yapabilirsiniz. Bazı modern plak çalarlar ise dijital hız kontrolü sunar, bu da ayarlama işlemini oldukça kolaylaştırır.

 

Strobe Ne İşe Yarar

Bundan önce iki kavramı açıklamak gerekir. Hız (speed) deyince  (33 1/3, 45, 78 RPM) anlaşılır. Ancak bir hızın ince ayarına ise pitch (Türkçe de ne denir bilmiyorum) kontrol denir.

 

Bazı plakçalarda hızın ince ayarını yapmaya yarayan strobe bulunur.  Strobe üzerindeki flaş ışığı sürekli söner yanar. En yaygın olanlar saniyede 100 (50Hz versiyonu) veya saniyede 120 kez (60Hz versiyonu) dir. Plakçaların tablası noktalar veya çizgilerle işaretlenmiştir. Bir flaş, geçerken her bir satırı aydınlatır. Hız doğru olduğunda işaretlerin hareketi flaş ışığı tarafından "dondurulur". Hızdaki hafif yanlışlık, işaretlerde ileri veya geriye doğru kademeli bir sapma olarak kendini gösterir. Plakçalar üzerindeki kontrollerden hız ayarlanabilir.

 

 

 Sonuç

Plakçalarınızın hızını doğru bir şekilde ayarlamak, müzik deneyiminizin kalitesini doğrudan etkiler. Yukarıda belirtilen yöntemlerle, plakçalarınızın doğru hızda çalışıp çalışmadığını kolayca kontrol edebilir ve gerektiğinde ayarlamalar yapabilirsiniz. Bu sayede, plaklarınızdaki her bir notanın tadını en iyi şekilde çıkarabilirsiniz.

Müzikli güzel günler dilerim.

Pikap (Vinyl Player): Çeşitleri ve Bileşenleri

Pikap yada plak çalar (Vinyl player), müzik dinleme deneyimini fiziksel ve nostaljik bir şekilde sunan bir cihazdır. Analog ses teknolojisinin bir ürünü olan pikap, müzikseverler arasında hala büyük bir popülariteye sahiptir. Bu makalede, pikap çeşitlerini ve bileşenlerini inceleyerek, pikaplar hakkında daha derinlemesine bilgi edinmeye çalışacağız.

Pikap Çeşitleri

Pikaplar, teknolojilerine ve kullanım amaçlarına göre farklı çeşitlere ayrılabilir. Başlıca pikap çeşitleri şunlardır:

1. Manuel Pikaplar:

• Kullanıcının iğneyi plağın üzerine yerleştirmesi ve plağı başlatması gerekir.
• Daha fazla kontrol sağlar ve ses kalitesinde genellikle daha iyidir.
• Müzikseverler arasında daha popülerdir çünkü işlemin her aşamasında kullanıcı etkileşimi gerektirir.

2. Otomatik Pikaplar:

• İğneyi otomatik olarak plağın üzerine yerleştirir ve çalmayı başlatır.
• Kullanımı kolaydır ve daha az kullanıcı müdahalesi gerektirir.
• Özellikle yeni başlayanlar ve kolaylık arayan kullanıcılar için uygundur.

Technics SL 1200 Mk2

3. Yarı Otomatik Pikaplar:

• Kullanıcının iğneyi manuel olarak plağın üzerine yerleştirmesi gerekir, ancak çalma sonunda iğneyi otomatik olarak kaldırır.
• Hem manuel kontrol hem de otomatik işlevsellik sunar.

4. DJ Pikapları:

• DJ'ler için özel olarak tasarlanmış pikaplardır.
• Sağlam yapı, yüksek torklu motorlar ve hassas hız kontrolü gibi özellikler içerir.
• Plakları karıştırmak için uygundur.

Pikaplarn Bileşenleri

Bir pikap, müziği doğru bir şekilde çalmak için bir araya gelen birkaç temel bileşenden oluşur. Bu bileşenler şunlardır:

1. Tabla (Platter):

• Pikabın ana platformudur.
• Plak buraya yerleştirilir ve tabla döndükçe plak çalınır.
• Tabla, doğru hızda ve sabit bir şekilde dönmelidir.

2. Motor:

• Tablayı döndüren bileşendir.
• İki ana motor türü vardır: kayış tahrikli (belt drive) ve doğrudan tahrikli (direct drive).
• Kayış Tahrikli Motor: Tabla, motor tarafından döndürülen bir kayışla tahrik edilir. Titreşimleri azaltır ve genellikle daha iyi ses kalitesi sağlar.
• Doğrudan Tahrikli Motor: Motor, doğrudan tablayı döndürür. Hızlı başlama ve durma süreleri sağlar, bu nedenle DJ'ler tarafından tercih edilir.

3. Ton kolu (Tonearm):

• İğneyi plağın üzerine yerleştiren ve takip eden bileşendir.
• Plak üzerinde hareket eden koldur. Genellikle düz veya S şeklindedir.
• Ton kolunun hafif olması ve plaktaki titreşimi azaltabilmesi gerekir. Genellikle bir tür alaşımdan veya alüminyumdan yapılır.
• Ton kol, hassas ve dengeli olmalıdır, böylece iğne plağın oluklarını doğru bir şekilde takip edebilir.

4. İğne (Stylus):

• Plağın oluklarındaki ses dalgalarını okuyan küçük, hassas bir bileşendir.
• Genellikle elmas veya safir uçlu bir iğne kullanılır. 
• İğne, kartuşa bağlanan ve plağın oyukları içinde kayan parçadır. Kaydıkça titreşimleri kartuşa gönderir ve bu titreşimleri sonunda elektrik sinyallerine dönüştürür.
  
• İğne genellikle eliptik veya küreseldir. Müzikçaların en çok kullanılan parçalarından biridir ve çabuk yıpranarak sık sık değiştirilmesini gerektirir. Aşınmış bir iğnenin kullanılması ses kalitesini bozabilir.

5. Kartuş (Cartridge):

• İğne tarafından okunan mekanik titreşimleri elektrik sinyallerine dönüştüren bileşendir. Bundan sonra sinyaller amplifikatöre ve sonunda hoparlöre gönderilir
• Kartuş, ton kolun ucuna monte edilir ve ses kalitesinde önemli bir rol oynar.
• Kartuş, pikabın ses kalitesini doğrudan etkileyen ana parçasıdır. Yeni başlayanlar genellikle bunu plağın üzerinden geçen parça olarak algılarlar. Aslında kartuş, iğneyi içinde barındırır

6. Plak Matı:

• Tabla üzerine yerleştirilen ve plağı tutan ince bir materyaldir.
• Plak matı, titreşimleri azaltır ve daha temiz bir ses sağlar.

7. Pre-amplifikatör:

• İğneden gelen zayıf sinyalleri güçlendirerek, amplifikatöre veya hoparlörlere uygun hale getirir.
• Bazı modern plak çalarlar, dahili bir pre-amplifikatör içerirken, bazıları harici bir pre-amplifikatör gerektirir.

 
Pikabın en önemli parçalarını buraya kadar açıkladım. Bu kısımda yukarıda belirtmediğim pikaplarda bulunan diğer bazı parçaları şekil üzerinden açıklayalım.

1. Tabla (Platter)
2. Plak matı (Slipmat)
3. Karşı ağırlık (Counterweight): Karşı ağırlık, kolun sonunda ayarlanabilir bir ağırlıktır. İğnenin izleme kuvvetinin ayarlanmasına yardımcı olur. Doğru miktarda izleme kuvvetine sahip olmak ses kalitesi açısından önemlidir. Karşı ağırlık çok ağır ayarlanırsa iğne kaydı atlayabilir. Ancak çok hafif bir değere ayarlanırsa izleme kuvveti daha fazla olur ve plak zarar görebilir. İhtiyaç duyulan doğru kuvvet miktarını ölçmek için  Stylus Kuvvet Ölçer'i kullanabilirsiniz .
4. Kaymayı önleyici (Anti-skate): Kaymayı önleyici, döner tablanın üzerinde bulunan bir kadrandır. Plak dönerken, kuvvet nedeniyle iğne mile (plakın merkezine) doğru çekilir. Kaymayı önleyici kadran, iğneyi oluğun ortasında tutmaya yardımcı olur, aksi takdirde ses bir hoparlörde diğerine göre daha yumuşak olacaktır. Düzgün ayarlanmazsa bir taraftaki oluklar diğerine göre daha hızlı aşınır.
5. İşaret kolu (Cue lever): İşaret kolu iğneyi plaktan yerleştirmek ve çıkarmak için kullanılır. Dikey olarak hareket eder ve dikkatli kullanılmalıdır.
6. Tone kolu (Tone arm)
7. Perde kontrolü (Pitch Control): Pitch kontrolü tablanın dönüş hızına ince ayar yapmak için kullanılır. +/- seçenekleri vardır ve yüzdesel olarak mevcuttur.
8. Kaide (Plinth): Kaide, vinil oynatıcının tabanıdır. Dönen motordan gelen titreşimi sönümlemek için ağır olacak şekilde tasarlanmıştır.
9. Kafa kabuğu (Headshell): Başlık, kolun ucunda kartuşun monte edildiği kısımdır. Kartuşu ve iğneyi kola bağlamak için kullanılır.
10. Flaş ışığı/ Kalem aydınlatıcı/ İşaret lambası (Strobe Light / Stylus Illuminator / Cueing lamp): Flaş ışığının temel amacı, loş ışıkta iğneyi işaret etmeye yardımcı olmaktır. Karanlık ve loş ışıklı odalarda çalan DJ'ler için genellikle faydalıdır. Bu genellikle en az kullanılan özelliklerden biridir.
11. Merkez mil (Center Spindle): Merkez mil, tablanın ortasındaki çıkıntılı kısımdır. Çalma sırasında plağı tutmak için kullanılır ve kaymasını önler.
12. Başlat/ Durdur (Start/Stop): Tabağın dönmesini başlatan ve durduran düğme.
13. Hız seçici (Speed selector): Hız seçici, tabağın dönüş hızını dakikadaki devir cinsinden belirler. Genellikle 33 rpm veya 45 rpm ve bazen 78 rpm'dir. Genellikle 7 inçlik plaklar 45 rpm'de, 12 inçlik plaklar ise 33 ⅓ rpm'de çalınır.
13. 45 rpm adaptörü (45 rpm adaptor): Bu bölüm 7 inç veya 45 rpm plakları çalarken kullanılır. Kayıttaki delik milden daha büyük olduğundan mile yerleştirilmesi gerekir.
15. Güç Açma / Kapama (Power On/Off): Oynatıcıyı açmak/kapatmak için güç düğmesi.

Sonuç

Pikap , müziği analog bir formatta dinlemenin benzersiz bir yolunu sunar. Manuel, otomatik, yarı otomatik ve DJ pikaplar gibi farklı çeşitleri, kullanıcıların ihtiyaçlarına ve tercihlerine göre çeşitlilik gösterir. Tabla, motor, ton kolu, iğne, kartuş, plak matı ve pre-amplifikatör gibi bileşenler, pikabın doğru ve yüksek kaliteli bir şekilde çalışmasını sağlar. Pikapların bu bileşenleri ve çeşitleri hakkında bilgi sahibi olarak, kendinize en uygun pikabı seçebilir ve müziğin keyfini en iyi şekilde çıkarabilirsiniz.