JBL L100 Century (Orijinal 1970'ler Modeli) – Efsanenin Hikayesi

Bu makalede benim de hifi sistemimde kullandığım JBL L100 Century hoparlöre bakalım. JBL L100 Century, 1970'lerin en ikonik hoparlörlerinden biri olarak kabul edilir. Günümüzdeki JBL100 Classic'in atası olan bu model, döneminin ses teknolojisini ve tasarımını yansıtır.  

1. Tarihçe ve Önemi 

- Çıkış Yılı: 1970 (JBL'in "Century" serisinin bir parçası).  
- Kült Statüsü: Dönemin stüdyolarında ve ev sistemlerinde yaygın kullanıldı.  
- Tasarım İkonu: Turuncu köpük ızgarası (Quadrex foam grille) ve ahşap kasa ile "retro" ses tutkunlarının gözdesi. 

2. Teknik Özellikler 

- Sürücüler: 
  - 12 inç woofer (LE20-1 serisi, güçlü bas).  
  - 5 inç midrange (LE5-2, vokal odaklı).  
  - 1 inç tweeter (LE25-1, titanyum kaplama değil, alüminyum).  
- Frekans Tepkisi: 45Hz – 17kHz (±3dB).  
- Hassasiyet: 89dB (1W/1m).  
- Empedans: 8 Ohm (nominal).  
- Kasa: Kalın MDF + gerçek ahşap kaplama (genellikle ceviz veya gül ağacı).  

 

3. Ses Karakteri 

✅ Güçlü Yönleri: 
- Dinamik ve Enerjik Ses: Özellikle rock, funk ve disco gibi türlerde efsanevi performans.  
- Vurgulu Bas ve Orta Frekanslar: Canlı bir sunum sunar (modern nötr hoparlörlerden farklı).  
- Yüksek Ses Seviyelerinde Dayanıklı: Parti ve yüksek volüm kullanımları için ideal.  

⚠ Zayıf Yönleri: 

- Sınırlı Tiz Detayı: Günümüz tweeter'ları kadar detay vermez (17kHz üstü kesinti).  
- Biraz "Boxy" Ses: Kasa rezonansı nedeniyle orta frekanslarda hafif renklenme.  

4. Orijinal vs. L100 Classic Karşılaştırması 

| Özellik                   L100 Century (1970'ler)        | L100 Classic (Modern)        |  
|---------------------------|--------------------------------------------|-------------------------------------------  |  
| Tweeter               | Alüminyum (LE25-1)              | Titanyum (2410H)                   |  
| Frekans Tepkisi | 45Hz – 17kHz                          |  40Hz – 40kHz                           |  
| Kasa Tasarımı     | Daha ince baffle                    |  Geliştirilmiş iç yapı                |  
| Ses Tarzı               | Vintage, renkli                       |  Daha dengeli, detaylı             |  

5. İkinci El Pazarı & Fiyat 

- Fiyat Aralığı: 
  - Restore Edilmiş: ~$1,500 – $3,000 (çift).  
  - Orjinal Haliyle: ~$800 – $1,500 (çift).  
- Dikkat Edilmesi Gerekenler: 
  - Köpük Izgara: Genelde çürümüş olur, yenilemek gerekebilir.  
  - Sürücüler: Orijinal LE serisi sürücüler aranmalı (sonradan değiştirilenler değerini düşürür).  
  - Kabin Kondisyonu: Ahşap çizikler veya şişme olup olmadığı kontrol edilmeli. 

6. Hangi Amplifikatör ile Kullanılmalı? 

Ben Revox B750 MkII amplifikatör ile kullanıyorum. Tavsiye edilen amplifikatörler şunlardır: 

- Döneminin Amplifikatörleri: 
  - Pioneer SX-1250, Marantz 2270 gibi vintage receiver'lar ile mükemmel uyum.  
- Modern Seçenekler: 
  - McIntosh MA252 (hibrit) veya Yamaha A-S801 (transistörlü).  
- Lambalı Amplifikatörler: 
  - Rogue Audio Cronus Magnum (bas kontrolü için 100W+ önerilir). 

7. Restorasyon İpuçları 

- Köpük Izgara: Türkiye'de bulmak biraz zor ama eğer eBay'den alışveriş yapabiliyorsanız orijinal desenli yedekler bulunabilir.  
- Sürücü Onarımı: Maalesef ülkemizde en sıkıntılı konu özellikle vintage Hifi cihazların tamir ve bakımı. Bu işi yapan/ yada yapabilecek çok fazla usta yok. araştırmak gerek. 
- Crossover Yenileme: Eski kondansatörler değiştirilerek ses kalitesi artırılabilir.  

Sonuç 

JBL L100 Century, vintage ses tutkunları için bir "kült" hoparlördür. Modern L100 Classic kadar detaylı olmasa da, döneminin ruhunu taşıyan enerjik ve eğlenceli bir ses sunar. Eğer ikinci el alacaksanız, orijinal parçaları ve restorasyon durumuna dikkat edin.  

L100 Century, orijinal plak baskılar (özellikle 1970'ler press'leri) ile daha otantik bir deneyim sunar.  Dijital dinliyorsanız  24-bit/96kHz kayıtları tercih edin (örneğin, Pink Floyd'un "Dark Side" remaster'ı).  

JBL L100 Century'yi test ederken 1970'lerin ruhunu taşıyan albümlerle başlayın. Eğer hoparlörünüz orijinal ve restore edilmişse, Pink Floyd, Stevie Wonder veya Led Zeppelin dinlerken kendinizi bir vintage stüdyoda gibi hissedeceksiniz!

İşte farklı türlerden seçilmiş bir liste:

Pink Floyd – "The Dark Side of the Moon" (1973), "Time" (davul girişi, bas derinliği), "Money" (panoramik stereo efektler).
Stevie Wonder – "Songs in the Key of Life" (1976), "Superstition" (synth bası ve klavye detayları), "I Wish" (trampet ve bas uyumu),
Miles Davis – "Kind of Blue" (1959, 1970'ler baskıları), "So What" (kontrbas ve trompetin sıcak tonu).
Kraftwerk – "Autobahn" (1974, 1970'ler analog synth'leri), "Autobahn" (22 dakikalık synth yolculuğu, panning efektleri).

Müzikli güzel günler dilerim.