Bir Hışmınan Geldi Geçti Peh Peh Peh Pe

“Bir hışmınan geldi geçti peh peh peh peh
Kiziroğlu Mustafa Bey hey hey heey
Hışmı dağı deldi geçti
Ağam kim, paşam kim,”

"Kiziroğlu Mustafa Bey" türküsünü gençler belki duymamış olabilir, ama benim yaşımda olanlar mutlaka duymuştur. Konya Aşıklar bayramında Kars'tan bir aşık çıkar sahneye. İçten çoşkulu bir türkü söylemeye başlar:

“Bir atı var Ala Paça peh peh peh
Mecal vermez Kırat kaça hey hey hey
Az kaldı ortamdan biçe
Ağam kim, Paşam kim, Nigar kim,
Hanım kim
Kiziroğlu Mustafa Bey
Bir beyin oğlu
Zor beyin oğlu”

Bu aşık Kiziroğlu Mustafa Bey türküsünü meşhur eden aşıklık ve ozanlık geleneğinin son temsilcilerinden olan "Murat Çobanoğlu"dur.

Murat Çobanoğlu

Murat Çobanoğlu  1940 yılında Kars'ın Arpaçay ilçesinde doğmuştur. Karapapak Türklerindendir.  Nasıl aşık olduğuna gelince bir yayla göçü sırasında bir yerde su içmek için durduklarında Çobanoğlu burada uykuya dalar ve diğerleri onu bırakıp gider. Burada başından geçenleri  Çobanoğlu anlatıyor şöyle anlatır:

"Kayanın dibindeki gözeden su içtim. Çimenlerin üzerine uzanıp çiçekleri koklarken uyumuşum. Rüyamda bir sedirde oturan üç derviş gördüm. Dervişlerden biri su verdi. Suyu içtim. İçim yanmaya başladı. Onun bâde olduğunu anladım. Öndeki derviş bana mühürlü bir fermânı okuttu. Daha sonra birlikte Kur'an'dan ayetler okuduk. Uyandığımda çeşmenin yanındaydım. Kendimi çok güçlü hissediyordum. Hafızamda bazı şeylerin yer ettiğini anladım. Babamlar beni hayli aramışlar. Ne kadar uyuduğumu bilmiyorum. Babamlar beni bulduklarında birşeyler söylüyor, şiir gibi birşeyler okuyormuşum. Babam üstâdı Şenlik'in bâde içme meselesini bildiği için benim durumumu hemen anlamış ve beni korumaya almış. Haram birşey yer maneviyatımı zedelerim diye kırk gün beni yanından ayırmamış."

Murat Çobanoğlu ve Şeref Taşlıova

Kars'ta görev yaptığım yıllarda Çobanoğlu'nun açtığı “Çobanoğlu Halk Ozanları Kahvesi” yörenin aşıkların buluşma yeriydi. Diğer bir Karslı aşık olan Şeref Taşlıova ile birlikte cuma akşamları meşhur aşık atışmalarını yaparlar ve aşıklık geleneğinin meraklılarına ziyafet sunarlardı.

Murat Çobanoğlu yurtiçinde düzenlenen birçok aşıklar bayramına ve festivallere katılmıştır. Birçok ödüller almıştır. Özellikle atışma dalında başarılar göstermiştir. Murat Çobanoğlu yıllarca radyo programları yapmış,  halk edebiyatı ve aşıklık geleneği üzerine çeşitli seminerler vermiştir. Şiirleri çeşitli dergilerde yayımlanmıştır. Kars'ın ilk ve tek Devlet Sanatçısıdır.

26 Mart 2005 tarihinde o güçlü ses susar. Murat Çobanoğlu'nun ölümü ile çok az sayıda olan usta aşıklardan birisi eksilmiştir.

" Çobanoğlu can çekildi
Sinem tarlası ekildi
Saç ağardı bel büküldü
Geçti benden geçti benden"

Geçen yıl basında Kars Asri Mezarlığında bulunan anıt mezarının tahrip olduğu haberleri yeralmıştı. Fotoğraflarda anıt mezarın başındaki Türk Bayrağınında yırtık ve parçalanmış olduğu görülüyordu. Artık bu toprağın insanlarının hiçbir değere sayğısının kalmadığını görüp üzülüyorum.

Geçen ay haberlerde Çobanoğlu'nun vefatından sonra kapanan uzun yıllar halk ozanlarına ev sahipliği yapan "Murat Çobanoğlu Aşıklar Kıraathanesi"nin tekrar açıldığını okumuştum. Umarım doğrudur. Aşıklık geleneğimizin gelecek nesillere aktarılmasına yardımcı olur. 

Unutmadan kimdir bu Kiziroğlu Mustafa Bey.  "Kizir" Kars'ın Susuz ilçesine bağlı bir köydür.  O zamanlar burada yaşayan insanların başındaki kişiye Kizir denir. Muhtar demek olduğunu söylerler. Ünü tüm Anadolu'ya yayılmış bir yiğit kişidir Kizir. Bir oğlu olur. İşte "Kiziroğlu Mustafa Bey" bu çocuk. Küçük yaşlarda iyi at biner kılıç kuşanır. Oda büyünce babası gibi bir yiğit olur. Haksızlık ve adaletsizliklerle savaşmaya başlar.

O sırada doğuya gelen Köroğlu Kısır Dağları’na yerleşir. Bir gün Köroğlu bir at gezisinde Kizir Köyü’nü görür, "Burada ki adaletsizlikler de benden sorulur" der ve gider orada bir kale kurar. İşlerinden dolayı bir müddet köyünden ayrı kalan Kiziroğlu köye döndüğünde Köroğlu’nun kalesini görür. Sinirlenir. Köroğlu’nun yanına gider, sertçe çıkışır "Sen kim olasın ki benim yurdumda saltanat süresin" Her ikisi de bir birlerini kötü insan olarak bilirler.

O zamanın adaletine göre iki yiğit dövüşür. Köroğlu ve Kiziroğlu günlerce at üstünde kavga etmişlerse de yenişemezler. Kılıç kavgasında ve güreşte de yenişemezler. Sonunda gayrete gelen Mustafa Bey (atının Köroğlu'nun atını yenmesi üzerine Kiziroğlu'nun gayrete geldiğini anlatırlar) Köroğlu'nu yere vurur. Tam kamasını çekmiş vuracağı sırada Köroğlu "Dur yiğit, bana biraz mühlet ver yiğitlerimi göreyim karımla helalaşayım" der. Mustafa Bey bırakır. Köroğlu eve gidip olanları karısına sazıyla sözüyle anlatmaya başlar.

“Bir atı var Ala Paça peh peh peh
Mecal vermez Kırat kaça hey hey hey
Az kaldı ortamdan biçe
Ağam kim, Paşam kim, Nigar kim,
Hanım kim
Kiziroğlu Mustafa Bey
Bir beyin oğlu
Zor beyin oğlu”

diye...

Köroğlu'nun dönmesi geciktiği için evine kadar gelen Kiziroğlu kapıyı aralığında türküyü duyunca duygulanır ve utanır. Kapıyı çalıp içeri girer. Mustafa Bey’i karşısın da gören Köroğlu her şeyin bittiğini düşünürken Mustafa Bey sarılıp onu öper. "Sen benden daha yiğitsin Köroğlu" der. Köroğlu da "Ben artık buradan gideyim burada senin gibi mert ve yiğit biri varken kalmak olmaz" der ve köyü terk edip batıya gider.

Bolu Dağları nere Kars nere dediğiniz duyar gibiyim. Anlatılanlar böyle. Halk düşüncesi bu iki yiğit insanı biraraya getirip her ikisininde hakkını teslim etmiş diyebiliriz.

Kiziroğlu Mustafa Bey

Bir hışmınan geldi geçti peh peh peh peh
Kiziroğlu Mustafa Bey hey hey heey
Hışmı dağı deldi geçti
Ağam kim, paşam kim,
Nigâr kim, gözüm kim, canım kim, hanım kim, kim, kim

Kiziroğlu Mustafa Bey
Bir beyin oğlu
Zor Bey’in oğlu

Bir atı var ala paça peh peh peh peh
Mecel vermez kırat kaça hey hey heey
Az kalsın ortamdan biçe
Ağam kim, paşam kim,
Nigâr kim, gözüm kim, canım kim, hanım kim, kim, kim

Kiziroğlu Mustafa Bey
Bir beyin oğlu
Zor Bey’in oğlu

Hay edende haya teper peh peh peh peh
Huy edende huya teper hey hey heey
Köroğlu'nu çaya teper
Ağam kim, paşam kim,
Nigâr kim, gözüm kim, canım kim, hanım kim, kim, kim

Kiziroğlu Mustafa Bey
Bir beyin oğlu
Zor Bey’in oğlu